Na današnji dan pre 100 godina, 15. decembra 1914, povlačenjem i poslednjeg austrougarskog vojnika iz oslobođenog Beograda, okončana je Kolubarska bitka! Vojska malene Kraljevine Srbije izvojevala je još jednu slavnu pobedu nad daleko nadmoćnijim neprijateljem!
O KOLUBARSKOJ BICI
Kolubarska bitka je jedna od najvećih i najznačajnijih pobeda ne samo naše, nego svih savezničkih vojski u Prvom svetskom ratu.
Izmučena vojska malene Kraljevine Srbije našla se pred potpunim slomom. Izmoždeni bolestima, ranama zadobijenim u bitkama na Ceru i Jadru, sa malo ili ni malo kako pešadijske tako i artiljerijske municije, bez dovoljno hrane, obuće i odeće, srpski vojnici su preživljavali najteže trenutke od početka rata.
Suočeni sa jakom neprijateljskom ofanzivom i nemilosrdnim ucenama saveznika, koji su svoju pomoć Srbiji uslovljavali time da naša vlada deo teritorija osvojenih u Balkanskim ratovima preda Bugarskoj, kako bi ova ušla u rat na strani saveznika, delovalo je da je slom neizbežan i neminovan.
Međutim, snaga i hrabrost srpskih junaka, i genijalnost tada generala, a nakon bitke vojvode Živojina Mišića, su pokazali da je nekad i nemoguće ipak moguće!
Razvučeni front, dugačak skoro 200 kilometara, branila je umorna i izmučena vojska, koja je zbog nedovoljnog ljudstva i ratnog materijala bila primorana na stalno povlačenje.
Komandant Prve armije, general Bojović biva ranjen i na njegovo mesto 14. novembra 1914. dolazi dotadašnji pomoćnik načelnika štaba Vrhovne komande – general Živojin Mišić.
Od prvog momenta general Mišić želi da na ofanzivu Austro-Ugara odgovori kontraofanzivom, ali ubrzo postaje svestan da je sa trenutnim stanjem to neizvodljivo.
Tokom bitke, srpska vojska trpi još jedan, ogroman udar. Dugo očekivana artiljerijska municija, bez koje je potpuni slom bio neminovan, najzad stiže iz Francuske, ali je kalibar pristiglih granata bio neupotrebljiv za naše topove! Užurbano se železnicom transportuje od Niša do Kragujevca, gde je izvršena prerada čaura, kako bi mogla da bude upotrebljena. Vojvoda Putnik srpsku železnicu zbog ovih zasluga kasnije naziva „petom srpskom armijom“, jer da nije bilo nje transport granata lošim, raskvašenim i blatnjavim putevima nikad ne bi bio moguć.
Nakon višednevnih konstantnih borbi u kojima su srpske snage pretrpele velike gubitke, Mišić 26. novembra ocenjuje situaciju u kojoj se nalazi Prva armija kao „vrlo lošu“ i iznosi svoj plan Vrhovnoj komandi srpske vojske – da povuče glavninu snaga Prve armije na liniju zapadno od Gornjeg Milanovca, kako bi se umorna vojska nekoliko dana odmorila i povratila žestoko poljuljani moral.
Vrhovna komanda ne odobrava ovakav plan, uz obrazloženje da to ugrožava ostatak fronta i da bi i Beograd morao da bude predat bez borbi, ali Mišić ostaje nepokolebljiv u svojoj odluci i naređuje povlačenje glavnine Prve armije, što Vrhovna komanda na kraju i prihvata. Povučen je odlučujući potez, koji se i dan danas izučava na svim svetskim vojnim akademijama, kao jedinstven i genijalan!
Izmučeni vojnici najzad 1. i 2. decembra mogu da prespavaju u toplom, da okrpe iscepane šinjele i bar malo zaleče zadobijene rane, dok austro-ugarska vojska 2. decembra trijumfalno ulazi u napušteni Beograd.
Zbog problema sa nedostatkom komandnog kadra, jer je veliki broj oficira i podoficira izginuo u borbama, Vrhovna komanda je primorana da povuče jedan težak, ali neizbežan potez – Skopski đački bataljon biva upućen na front! Cvet srpske inteligencije, koje danas pamtimo kao 1.300 kaplara, morao je da da svoju žrtvu za slobodu Otadžbine!
U trenutku kada je ceo svet očekivao vesti o kapitulaciji Kraljevine Srbije, desilo se upravo suprotno! Austro-Ugari nisu uspeli da iskoriste povlačenje srpske Prve armije i da zadaju odlučni udar. Kao što je sve osvajače koji su krenuli na Rusiju zaustavila ruska zima, tako su vojsku Crno-žute monarhije zaustavile srpske planine, neprohodne za bečke cokule, ali ne i za šumadijski opanak.
Odmorni i oporavljeni vojnici iz tri divizije Prve armije, 3. decembra 1914. kreću u odlučni protivnapad. Austrougari, koji su smatrali da je srpska vojska na kolenima i da je samo treba dotući, u čudu gledaju kako na njih jurišaju isti oni koji su se do pre nekoliko dana povlačili. Naša vojska uspeva u ovom napadu i narednih dana konstantno napreduje, potiskuje i razbija austrijske redove, da bi 15. decembra oslobodila i Beograd, u koji i pored borbi koje još traju, odmah ulazi i Nj.V. Kralj Petar Prvi!
Za zasluge u bici, Živojin Mišić, ukazom Nj.K.V. Regenta Aleksandra od 4. decembra 1914. biva unapređen u čin vojvode!
Srpska vrhovna komanda 16. decembra 1914. objavljuje: „Na teritoriji Srbije nema više nijednog neprijateljskog vojnika.“
Autor teksta o Kolubarskoj bici – Uroš Parezanović, generalni sekretar Izvršnog odbora Udruženja Kraljevina Srbija
U znak sećanja na veliku pobedu koja je usledila nakon ogromnog stradanja naših predaka, vojnika Kraljevine Srbije, ponovo objavljujemo ovu veličanstvenu sliku, rad gospodina Dušana Popovića, člana izvršnog odbora Udruženja Kraljevina Srbija, na kojoj mu je pomagao g-din Uroš Parezanović.
Na slici pored naših vladara, Nj.V. Kralja Petra Oslobodioca i (u to vreme) Nj.K.V. Regenta Aleksandra, vrhovnog komandanta, vidimo i naše slavne vojskovođe – vojvode Radomira Putnika, Živojina Mišića, Stepu Stepanovića, Petra Bojovića i đenerala Pavla Jurišića Šturma.
U pozadini slike, pored dvoglavog orla koji je krasio ratne stegove naših junačkih pradedova, i od kojih ni jedan tokom celog rata nije pao u ruke neprijatelju, vidimo i 100 fotografija, jer kako je ovo godina velikog jubileja i stogodišnjice od izbijanja Velikog rata, tako i pozadina prati analogiju – 100 slika za 100 godina od početka Prvog svetskog rata!
No Comments